Compte de Pierre de Châtillon (dominus Petrus de Chasteillone), bailli de Bâgé, pour le bailliage de Bâgé ≈ prieuré de Treffort, du vendredi 24 août 1291 au mardi 24 juin 1292

France, Archives Départementales de la Côte-d'Or, cote B7082 - 7

Pour citer ce document:

Alain Kersuzan et Frédéric Chartrain, avec la collaboration de Nils Mantilleri, Jean-Michel Poisson, et Marianne Ronot, Compte de Pierre de Châtillon (dominus Petrus de Chasteillone), bailli de Bâgé, pour le bailliage de Bâgé ≈ prieuré de Treffort, du vendredi 24 août 1291 au mardi 24 juin 1292, Lyon - Chambéry, 2011 (Documents comptables des Etats de Savoie, XIIIe - XVe s.)

Afficher / masquer les images   Afficher / masquer la table des rubriques   Afficher ligne par ligne Voir l'analyse du rouleau

Prologue

(1) Une numérotation médiévale en chiffres romains figure en tête du parchemin, III apparemment. De fait, dans l’ordre chronologique, l’exercice dont Pierre de Châtillon rend compte ici précède exactement celui de son compte de la troisième peau du rouleau actuel (ADCO B 7082, compte 3) : de exitibus prioratus Trefforcii du 24 juin au 1er septembre 1292. Le présent parchemin devait donc initialement être destiné à figurer entre la peau 1, numérotée IIII dans ce classement médiéval en ordre décroissant, et la peau 2, qui porte le nombre II. Il s’est trouvé en fait déplacé à la fin du rouleau, et à la suite d’une série de deux comptes de Pierre de La Balme, successeur de Pierre de Châtillon à la tête du bailliage de Bâgé à partir de mai 1293, mais châtelain de Treffort en 1291-1292. Computus domini Petri de Chasteillone baillivi Baugiaci de redditibus et exitibus prioratus de Trefforcio a festo(2) On observe ici chez le rédacteur une tendance à lier certaines prépositions monosyllabiques aux noms qu’elles introduisent : afesto, deblado, deputeo, debalma …, mais ce phénomène n’est pas constant. beati Bartholomei anno Domini Mo CCo nonagesimo secundonote diplomatiquesecundo : biffé. primonote diplomatiqueprimo : ajouté en interligne. usque ad festum beati Iohannis baptiste anno nonagesimo secundo

frumentumnote diplomatiquefrumentum : support détruit.

idem reddit computum

    [1]
  • de XLI quartallis frumenti receptis et repertis in archis prioratus predicti quando prioratus fuit saisitus preter id quodnote diplomatiquequod : support détruit. Theobaldus Pennais ceperat de blado dicti prioratus ante saysinam
  • [2]
  • de XXVIII quartallis I quarteron receptis per manum Iohannesnote diplomatiqueIohannes : support détruit. de Puteo tam de redditu quam decima
  • [3]
  • summa recepte : LXIX quartalla(3) Le genre neutre est attesté plus loin, notamment lorsque XXXV quartall. est l’antécédent de que fuerunt furneata. I quarteron frumenti de quibus libravi[t]note diplomatiquelibravi[t] : support détruit. (4) Il ne semble pas y avoir de lacune dans le texte : libravit / Petro de Balma. Sans doute avait-on laissé en blanc en fin de ligne l’équivalent de trois lettres. Petro de Balma castellano Trefforcii ut per litteram eius de recepta : XI quartalla
  • [4]
  • item Iocerando et Guioneto pontaneriis portus N[ugon]note diplomatiqueN[ugon] : support détruit. in aqua de Enz pro degravamine danpni(5) On écrit ici computus, mais danpni pour dampni. eis illati per gentes domini quando transibant et pro salario : V quartalla dimidium ad mensuram Tr[efforcii]note diplomatiqueTr[efforcii] : support détruit.
  • [5]
  • item libravit que fuerunt furneata ad ultimam cavalcatam que ivit ad sucurssum[sic] (6) Lire succursum. Plus loin, le mot est écrit succurssum. Denteysiaci : XXXV quartalla dimidium
  • [6]
  • item Iohanni de Pu[teo]note diplomatiquePu[teo] : support détruit. pro salario suo de recolligendis exitibus prioratus : II quartalla
  • [7]
  • item Anthonio pro emenda porcorum suorum captorum et ductorum apu[d]note diplomatiqueapu[d] : support détruit. Burgetum cum aliis porcis domine : II quartalla
  • [8]
  • item monachis dicti prioratus pro expensis suis :VI quartalla
  • [9]
  • summa librate : LXII quartalla
  • [10]
  • et sic debet : VII quartalla I quarteron frumenti — venduntur ut infra

siligo

idem reddit computum

    [11]
  • de XXX quartallis siliginis captis et repertis in archis dicti prioratus ut supra in frumento
  • [12]
  • de quibus libravit Bertheto Renaldi pro salario suo de custodia equarum domini : II quartalla
  • [13]
  • item Petro clerico qui ea vendidit Iocerando de Granges pro expensis comitis de Monbeliard factis : XXVIII quartalla
  • [14]
  • et sic eque

avena

idem reddit computum

    [15]
  • de LV quartallis avene captis et repertis in archis prioratus
  • [16]
  • de XXV quartallis receptis per manum dicti Iohannis de Puteo de redditu et decima dicti prioratus
  • [17]
  • summa recepte : IIIIXX quartalla avene
  • [18]
  • de quibus in libratione gentium(7) On paraît avoir écrit ici gencium, euncium, servicio, servicii, tocius, serviencium, parfois libracione, que l’on transcrit – selon la convention d’édition prescrivant dans ce cas l’usage général de la graphie classique – gentium, euntium, servitio, servitii, totius, servientium, libratione. cum armis euntium ad succurssum Dentheysiaci dominica post festum beati Luce evvangeliste apud Burgum : XVI quartalla dimidium
  • [19]
  • item in libratione equorum domini per manum prepositi Foissiaci apud Burgum : XXXVIII quartalla dimidium
  • [20]
  • item monaco procuratori prioratus pro roncino suo : III quartalla
  • [21]
  • item Petro de Balma castellano Trefforcii qui de ipsis debet computare : XV quartalla
  • [22]
  • summa librate : LXXVnote diplomatiqueLXXV : biffé. LXXIII quartalla avene
  • [23]
  • et sic debet VII quartalla avene — venduntur ut infra

vinum

idem reddit computum

    [24]
  • de VIIXX VI asinatis vini receptis de exitu decime dicti prioratus anno nonagesimo primo, deducta nona parte quam percipit capellanus de Trefforcio, videlicet decem octo asinatis vini
  • [25]
  • de XXVIII asinatis receptis tam de quartis quam exitu vinee de clauso prioratus, et respondet minus quia fuit tempestata
  • [26]
  • summa : VIIIXX XIIII asinate vini
  • [27]
  • de quibus libravit que portate fuerunt apud Burgum et reposite [ib]idem (8) La première syllabe est raturée de façon illisible. pro cavalcatis circa festum beati Michaelis : C XIX asinatas vini
  • [28]
  • item Petro de Balma castellano Trefforcii, computatis decem somatis quas debebat pro decima vini domini comitis : XV asinatas
  • [29]
  • item monachis qui serviebant altari : VI asinatas
  • [30]
  • item quas non potuit recuperare de Hugone medico de Treffortio qui eas debebat pro decima vini sui : VI asinatas
  • [31]
  • et sic debet(9) On attendrait summa librate : C XLVI asinatas. : XXVIII asinatas vini — venduntur ut infra

denarii

idem reddit computum

    [32]
  • de XIII libris VI solidis IIII denariis viennensium receptis de decima vini que recipitur ad denarios de emptoribus vindemie, et dant de decem solidis vindemie duodecim denarios, et sic secundum plus et minus, deductis triginta tribus solidisnote diplomatiquesolidis : ajouté en interligne. tribus denariis pro nona parte quam percipit capellanus de Treffortio
  • [33]
  • de XVIII libris IIII solidis VI denariis picta receptis de redditu dicti prioratus ut in particulis
  • [34]
  • de XXXIIII libris receptis de Iohanne de Chatoneres et sociis pro passonagio nemoris de Bu et de Belchano vendito eisdem hoc anno, computato passonagio porcorum de boschacio(10) Il faut probablement lire boscagio. suo
  • [35]
  • de VII libris VIII solidis receptis de tallia in hominibus de Bu et de Chatoneres in festo beati Martini anno nonagesimo primo
  • [36]
  • de CVIII solidis III denariis receptis de oblationibus annualibus, sepulturis, cera, per dictum tempus, preter quatuor libras duodecim solidos unum denarium quas habuerunt monachi qui serviebant altari
  • [37]
  • de XX solidis IIII denariis receptis de sexaginta una gallinis que debentur de servitio dicti prioratus venditis qualibet quatuor denariis
  • [38]
  • de III solidis IX denariisnote diplomatiqueIX denariis : biffé. III denariis receptis de quinque panibus servitii
  • [39]
  • de V solidis VI denariis receptis de uno barrali vini servitii
  • [40]
  • de X solidisnote diplomatiquede X solidis : biffé. de XII solidis VI denariisnote diplomatiqueVI denariis : ajouté en interligne. receptis de uno quartallo et uno quarteron frumenti servitii venditi(11) Le mot détermine frumenti, car on a ensuite écrit computati en toutes lettres. et superius non computati
  • [41]
  • summa : IIIIXX lb. VIII s. VIII d.

venditiones

idem reddit computum

    [42]
  • de LXXII(12) Les deux derniers chiffres ont été ajoutés. solidis VI denariis receptis de septem quartallis uno quarteron frumenti venditis ut supra, quolibet decem solidis
  • [43]
  • de XXX solidis receptis de septem quartallis avene venditis ut supra
  • [44]
  • de XIX libris XII solidis receptis de viginti octo asinatis vini venditis ut supra
  • [45]
  • summa : XXIIII lb. XIIII s. VI d.

    [46]
  • summa totius recepte : C V lb. III s. II d. vien. de quibus

    [47]
  • in vinea de clauso vindemianda, decima vini et vino quartorum recolligendis, doliis religandis : LXX solidos VI denarios viennensium
  • [48]
  • item pro centum duodecim asinatis vindemie receptis de quartis et exitu vinee de clauso aducendis[sic] (13) Lire adducendis. ad prioratum : XXVIII solidos I denarium
  • [49]
  • item pro centum decem novem asinatis vini supradictis(14) Cf. supra : libravit que portate fuerunt apud Burgum et reposite ibidem pro cavalcatis circa festum beati Michaelis : C XIX asinatas vini. et frumento, siligine et avena apportandis apud Burgum : LXVII solidos
  • [50]
  • item in expensis Berthoni facientis vindemias predictas et recolligentis vnnote diplomatiquevn : biffé. vina, blada et facientis apportari apud Burgum pro quadraginta septem diebus finitis in festo omnium sanctorum anno nonagesimo primo et expensis trium valletorum quos secum tenuit ad predicta facienda per decem septem dies : VI libras
  • [51]
  • item expensisnote diplomatiqueexpensis : biffé. donno Odoni de Balma procuratori prioratus pro expensis suis et monacorum servientium ecclesie prioratus factis usque ad mediam quadragesimam(15) On a écrit XLmam . qua recesserunt, ultra quatuor libras duodecim solidos quas habuerunt de sepulturis et oblationibus ut supra : L solidos X denarios
  • [52]
  • item expensis Petri clerici recipientis presentem computum per duos dies : X solidos
  • [53]
  • item pro anniversariis prioratus : XL solidos XI denarios viennensium

summa expense : XIX lb. VII s. IIII d. vien.

    [54]
  • et sic debet dictus baillivus : IIIIXX V lb. XV s. X d. vien.
  • [55]
  • de quibus respondet in computo baillivie …note diplomatique… : support endommagé.



Notes

1 - Une numérotation médiévale en chiffres romains figure en tête du parchemin, III apparemment. De fait, dans l’ordre chronologique, l’exercice dont Pierre de Châtillon rend compte ici précède exactement celui de son compte de la troisième peau du rouleau actuel (ADCO B 7082, compte 3) : de exitibus prioratus Trefforcii du 24 juin au 1er septembre 1292. Le présent parchemin devait donc initialement être destiné à figurer entre la peau 1, numérotée IIII dans ce classement médiéval en ordre décroissant, et la peau 2, qui porte le nombre II. Il s’est trouvé en fait déplacé à la fin du rouleau, et à la suite d’une série de deux comptes de Pierre de La Balme, successeur de Pierre de Châtillon à la tête du bailliage de Bâgé à partir de mai 1293, mais châtelain de Treffort en 1291-1292.
2 - On observe ici chez le rédacteur une tendance à lier certaines prépositions monosyllabiques aux noms qu’elles introduisent : afesto, deblado, deputeo, debalma …, mais ce phénomène n’est pas constant.
3 - Le genre neutre est attesté plus loin, notamment lorsque XXXV quartall. est l’antécédent de que fuerunt furneata.
4 - Il ne semble pas y avoir de lacune dans le texte : libravit / Petro de Balma. Sans doute avait-on laissé en blanc en fin de ligne l’équivalent de trois lettres.
5 - On écrit ici computus, mais danpni pour dampni.
6 - Lire succursum. Plus loin, le mot est écrit succurssum.
7 - On paraît avoir écrit ici gencium, euncium, servicio, servicii, tocius, serviencium, parfois libracione, que l’on transcrit – selon la convention d’édition prescrivant dans ce cas l’usage général de la graphie classique – gentium, euntium, servitio, servitii, totius, servientium, libratione.
8 - La première syllabe est raturée de façon illisible.
9 - On attendrait summa librate : C XLVI asinatas.
10 - Il faut probablement lire boscagio.
11 - Le mot détermine frumenti, car on a ensuite écrit computati en toutes lettres.
12 - Les deux derniers chiffres ont été ajoutés.
13 - Lire adducendis.
14 - Cf. supra : libravit que portate fuerunt apud Burgum et reposite ibidem pro cavalcatis circa festum beati Michaelis : C XIX asinatas vini.
15 - On a écrit XLmam .